Beschrijving van plantagie-gewassen, die men in hoven aankweekt, zo om te dienen tot sieraad bij het maaken van laanen, cingels, heggen, berçeaux, kabinetten, pyramiden, slinger-boschjes enz., als tot huishoudelijk gebruik ... / Door Johann Hermann Knoop.

  • Knoop, Johann Hermann, 1700?-1769.
Date:
1790
Catalogue details

Licence: Public Domain Mark

Credit: Beschrijving van plantagie-gewassen, die men in hoven aankweekt, zo om te dienen tot sieraad bij het maaken van laanen, cingels, heggen, berçeaux, kabinetten, pyramiden, slinger-boschjes enz., als tot huishoudelijk gebruik ... / Door Johann Hermann Knoop. Source: Wellcome Collection.

    6/96 (page 2)
    5. Zommj^e Menfchen zyn van gedagten^ dat men de Alleésj Laningen, Heggen, enz., in de'Plaizier-Tuincn, in plaats van wilde Bomen, van Vrugt-bomen, behooVde te planten, omdat; men daardoor meer genot van die Bomen, door derzelver Vrugtcn, zoude hebben. Dog IVer op kan men asnmerken; 1.' dat veele zoprren van Vrugt-bomen niét kunnen groeijen daar wild Gewas groeijen kan, want-ze meer oplettendheid ^ omtrent de Grond, en Culruure vereifchen; 2. dat de meefte Vrugt-bomen zelden zogroot worden om’erAlleés, enz., van téphnten, om genoegzame groente en fchaduwe te geven, tot vermaak en verkwikking; 3. dat de meefte Vrugt-bomen geeri zo cierlvke Bomen, Heggen, enz., formeeren als de Wilde, het geen hier het oogmerk van de Planting is; 4. dat het,voordeel dat men door de Vrugt-bomen beoogt, ook in veele, zo niet de meefle^ zeer wiszelvallig is, dewyi dezelve niet zelden verfcheide Jarenna malkander, geen of zeer weinig Vrugten voortbrengen. . , § 4. 'Pen tweden , zO dienen de wilde Bomen rot bemantelinge of wind-fchuttin.ge rondom Ooft , Moes- , en Bloem-Tuinen, en zelfs ook voor jong geplantte wilde Bomen en Bosquets, oin daar door het tamme Gewas voor de Winden te dekken en alzo beter en voorfpoediger te doen groeijen, zonder welke voorzor.g, generlei Gewas, inzonderheid in deze vlakke windige Landen bGhoorlyk wel groeijen kan, gelyk zulks de ondervinding oOgtuiglyk beveiligt. Dog hier toe zyn allerlei Bobm-gewasfen niet eveh dienllig j het zyn alleen zodanige , die vart natiiuren tegen dc Winden bellcndig zyn, en dsar tegen kunnen opgroeijeii, ook taai van Hout moeten zyn, en dié flerk bewortelen, opdat ze door de zware Winden niet ligt gebroken of uit de grónd gefebeure worden. Welke zódanige zyn j zal hier na, by ieder zóort, gemelt worden. . ' g, 5. Ten derden, zo worden de wilde Gewasfen ook gebruikt, om daar wilde Bosfehen vati tè planten, die in het vervolg zullen dienen j het zy tot Brand- of 'Timmer-hout En dit is wel een der roornaamlle dingen, die in grote aanmerking komt, om wild Gewas te planten, als men od dc nuttigheid cn het voordeel ziet, inzonderheid in zodanige Landen, daar het Hout, zo wel'tot Branding als Bouw-doften , fchaars is. §. 6. Voleens deze verfchillige oogmerken nu, worden de wilde Plantasie-boitieh óp verfch lii.ge wyzc, didantie, van verfchillende ouderdom, grootheid en dikte, cn óp differente plaaczen ge- plant, als mede verfcheidentlyk behandelt, waar van ik het nuttigde en nodigde, kortelyk 'zal gaan aanwyzcn, en ten dele he'rhalcn, of indagtig maken het geen in het Eerde Deel in het alge- meen aangewezen is, en ’er zommige byzonderheden by voegen. §. 7. 'Tot Alleés, Laningen, enz., op grote Buicen-plaatzen, worden de Bómen op differente tuslchen-wytte in de Reyen gcdelt, als van 10 tot 20, 30, en meer Voeten toe, namelyk naar mate de Bomen in ha-’r zoort vaii nature, in het vervolg kleinder of groter Kronen maken; als mede vol- gens de gedeldheid der gronden, cn de dandplaats; want het zeker is, dat een Boom, iri een.goe- de vette Aarde, of ook, die met zyn Natuur wel overeen komt, en die een goede warme danji plaats heeft, beter groeijen en dus groter wórden zal,, als irl een flegtere; weshalven men nóodza- kelyk een zelfde zoort van Gewas; in de eene Grond of Plaats, digter of wyder behoort te plan- ten, als in de andere. . , §. &. Aangaande dc grootte eh dikte det Alteé-bomen^ zó verkied men doorgaans zodani.ge jonge Bomen ; waar van de Stam 1, é a 3 Duim di.k is, cn zyn volv'omen vercifchte hoogte, ook reeds een kleine Kroon geformeert heeft,' hoewel dit laatde juid niet akydt voldrekt ilodi.g- is , zynJe het genoeg, als de Stam maar hoog genoeg is, en dat die by dc Planting op de bepaalde hoogt'e gekort zynde, in het vervolg een4kroon uitwerpt. De reden waaróm men dikke'en' hooge Stammen ver- kied is ligt te bevroeden, namelyk, om de Alleës vroeger in order, cn het deffein uicgevoert te doen zyn. Dog men behoort nooit geen dikker of ouder Stammen tot de Planting te nemen, als gemeld is, om dat die, niettegendaandede mening van zommige, langzamer groei vitten, ja dik- wils bezwaarlyk aan de gang raken, cn degte Bomen worden,, behalven dat'ze bezwaarlyker té verkrygen en ook veel kodbaardcr zyn. §. 9. Het is een grote cieraad def Alleés, als de Stammen der Bomen, mooi re.gt cn hoog zyn. Derhalven behoort men nooit andere te verkiezen, als die de Stam 8^10 Voeten hoog hebben, be- neden dc Kroon. Voor dezen teelde men deze Bomen alleen van 6 a 7 Voeten hoogte, maar de ondervinding heeft geleert hoe mi.tfclyk die daan, inzonderheid in wyde en lange Alleés, behoren- de de hoogte na de breedte en lengte dér Alleés gefchikt te zyn. §. 10. Dc Bómen geplant zynde, moet men niet verzuimen, dezelve met Palen te voorzien, inzonderheid die zeer op de Winden daan, op dat ze door dc beweging des Winds, niet in de groei verhindert, en uit dc order gellingert worden. Hoedanig dc Palen ’er bed by gezet worden, is in ’ cen ander W'crk klaar aangewezen. §. II. Wat dc verdete behandeling dezer Bomen, na de Planting, aangaat, die is weinig; men tragt maar óm cicrlykc Kronen te verkrygen, en laat ze doorgaans tot dien einde in vrvheid groci- jen, zonder ’er veel aan te fnocijen; moetende men in het byzonder zorg dragen, dat de Boom met een regte Spil in het midden der Kroon, als het vervolg va'n de Stam, 'bpgrocit, als waar door de ' cierlykde, aanzienlykde Kronen geformeert worden. En zo ’er wat aan te fnoeijen valt, dit ge- fchied in de volgende gevallen, i. Als de Takken hier of daar dwers of over malkander groeijen, en die daar door het fchik der Kroon bederven of verhinderen, zomoet men dekwalyk géplaaclte wegfnoeijen. 2. Als ’er een Tak was, die veel flerker of weelderiger als de overige ge'lvkformige, groeit, cn daar door deze van haar vocdzel berooft, en dus veroorzaakt, dat de Kroon hare ronde gedaante, waarin haar cieraad beflaat, niet kan verkrygen; zodanige Tak of Takken moeten der- halven n'ioJzakelyk (welverltaande behalven de middcllte regtfeheutige, gelyk ook in alle andere gevallen} wcggefhoèit of gekort worden, cn zulks hoe eer hoe beter. 3. Wanneer de Boom al te veel Takken maakt, moet men ’er eenige hier of daar (de flcgtHe of kwal'yk geplaatlle) uiefnoeijen, om de overige meer Lugt te doen hebben en dus beter te doen groeijen. 4. Wanneer de Bomen in de ccrfle Jaren llerk groeijen, cn heel lange Loten maken^ kan men dezelve in'dc cerlle Jaren wat inkorten, om dat anders de Bomen vart onderen naakt of'1 akkeloos worden, dat zeer misllaan zou. 5. Het gebeurt veel, als dc jonge Bomen groot worden, dat de benedcnlle Takken dan Berk ne- derwaarts